|
 Շահան
Նաթալի
(Յակոբ Տէր-Յակոբեան) 1884-1983
Հայ հասարակական-քաղաքական գործիչ,
գրող եւ փիլիսոփայ:
ծնած է Խարբերդի Ուսենիկ գիւղը (Արեւմտեան
Հայաստան) 1884 թուականին:
Նախնական կրթութիւնը ստացած է
տեղի հայկական դպրոցը:
1894-1896 թուականներուն հայկական ջարդերու
ժամանակ հայրը, քեռին եւ մի քանի
ազգականներ կը սպաննուին:
11-ամեայ Յակոբը երեք օր
ապաստանելով հարեւան Յոյներու մօտ
կը փրկուի: Ջարդերէն հետոյ ուրիշ
որբերու հետ կը տեղափոխուի
Կոստանդնուպոլիս՝ Ս. Յովհաննէս
որբանոց: Ոսումը կը շարունակէ
այդտեղ: Հարուստ հայ բարեկամները
Նույ Եորքէն կը որդեգրեն իրեն եւ
ան մինչեւ 1900 թուականը կ'ապրի է
Նույ Եորք եւ կ'ուսանի Պէրպէրեան
ակադեմեան:
1901 թուականին վերադառնալով
Խարբերդ կը դասաւանդէ եկեղեցիին
կից դպրոցը: 1904 թուականին
կ'ընդունուի Հայ Յեղափոխական
Դաշնակցութեան շարքերը: Նոյն
տարին ետ կը մեկնի ԱՄՆ, որտեղ
երեք տարի կ'աշխատի կօշիկի
գործարան: 1908 թուականին
Սահմանադրութեան ընդունումէն ետք
կը վերադառնայ թուրքիա: Սակայն
1909 թուականի Ապրիլի 1-էն մինչև
14-ը տեղի ունեցած երիտթուրքական
առաջին զանգուածային կոտորածներէն
հետոյ կրկին կը տեղափոխուի ԱՄՆ:
1909-1912 թուականներուն ուսումը
կը շարունակէ Պոստոնի համալսարանը:
Շահան Նաթալի, Գրիգոր Մերջանովի
հետ հանդիսացաւ 1915 թուականի
հայերի ցեղասպանութիւնը
կազմակերպող եւ իրականացնող
երիտթուրք (Միութիւն եւ
Առաջադիմութիւն կուսակցութիւն)
պարագլուխներուն վերացնելու
«Նեմեսիս»
գործողութեան կազմակերպողն ու
ոգեշնչողը: Շահան Նաթալին կը
մտածէր ահաբեկչական եւ զինուած
պայքարի միջոցով ստիպել
թուրքիային ընդունել հայ
փախստականներու Արեւմտեան
Հայաստան վերադառնալու իրավունքը:
Շահան Նաթալի հեղինակ է բազմաթիւ
գիրքերու:
Մահացաւ Ապրիլ 18, 1983ին խոր
ծերութեան մէջ:
* * * * *
Խօսքեր
«Եթէ
ճամբան
ոճիրներով
իսկ
լեցուն
է,
այդ
մեր
մեղքը
չէ,
պատմութեանն
է
ու
օրէնքինը:
Բոլորը
քալէր
էն
այդ
ճամբայէն,
բոլորը
կ'ընթանան
այդ
օրէնքով,
մենք
չէ՛
որ
պիտի
փոխենք
զայն:
Որովհետեւ
վճիռը
տրուած
է,
կա՛մ
պիտի
ապրինք`
կա՛մ
պիտի
մեռնինք:
Ապրելու
համար
պիտի
քալենք
ապրողներու
հետ
եւ
անոնց
պէս.
այլապէս,
անխուսափելի
է
մահը
մեզի
համար»:
Շահան
Նաթալի
* * * * *
«Արիւնով
ռոմանթիք
ժողովուրդ,
իրականութիւն
ենք
համարէր
այն
ինչ
որ
բաղձացեր
ենք»:
Շահան
Նաթալի
* * * * *
«Մահը
միշտ
նոյնն
է,
անկախ
նրանից,
թէ
որտեղ
է
այն
վրայ
հասնում`
անկողնում,
թէ
մարտում:
թուրքերին
ուղղուած
մեր
խաղաղասիրական
քարոզները
մեզ
կեանք
չեն
խոստանում,
այլ
միայն
յայտարարում
են
խաղաղ
մահանալու
մեր
համաձայնութեան
մասին»:
Շահան
Նաթալի
* * * * *
«Օտար
դաւերու
մասին
խօսիլը
այն
ատէն
միայն
իր
արժէքը
կ'ունենայ,
երբ
անոնցմով
սքօղելու
չենք
ճգնիր
մեր
պատասխանատուութիւնները»:
Շահան
Նաթալի
* * * * *
«Մենք դատապարտուած էինք
պարտութեան, քանզի թուրքի՝ Հայ
ազգին ուղղուած հարուածին
պատասխանեցինք, թուրք անհատին
ուղղելով մեր հարուածը»: Շահան
Նաթալի
*
* * * *
«Կը
պայթեցնես
գանկը
թիւ 1
ազգասպանին
եւ
չես
փորձէր
փախչիլ,
կը
կանգնիս
տեղդ,
ոտքդ
սատակին
վրայ»:
Շահան
Նաթալիի
հրահանգը
Սողոմոն
Թեհլիրեանին
* * * * *
|
